Energia i Państwo
Wystąpienie Piotra Naimskiego 3 lipca 2015 r. na konwencji programowej Prawa i Sprawiedliwości w Katowicach
1. Produkcja i dostawy energii w Polsce muszą spełnić dwa podstawowe warunki:
– energia musi być powszechnie dostępna, a bezpieczeństwo jej dostaw gwarantuje Państwo i cena energii nie może hamować konkurencyjności polskiego przemysłu;
– polityka energetyczna musi uwzględniać uwarunkowania zewnętrzne przede wszystkim w postaci cen surowców energetycznych na rynkach światowych i polityki klimatyczno-energetycznej forsowanej w UE.
2. Naturalna niepewność co do zapotrzebowania na energię w dalszej przyszłości nie może blokować decyzji inwestycyjnych, których skutki w polskiej energetyce będą obecne przez lat 30-40.
3. Pierwsze zadanie dla nowego rządu to kwestia odnowienia polskich elektrowni i stabilizacji sektora wydobycia węgla kamiennego. Te elektrownie, które będą funkcjonowały w podstawie w Polsce, to będą elektrownie oparte w większości na węglu.
4. Uważam, że powinien istnieć związek funkcjonalny między „kopalnią” a „elektrownią”. Produktem rynkowym jest z pewnością energia, nie zawsze musi być nim surowiec. Przykład węgla brunatnego i bloków korzystających z tego surowca jest wystarczająco wymowny. Związek funkcjonalny może polegać na kontrakcie długoterminowym, to może być związek kapitałowy, a może być jeszcze inaczej. Na skutek reformy przeprowadzonej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości w 2007 r. skumulowane zostały w spółkach energetycznych środki finansowe umożliwiające inwestycje w energetyce. Cześć tych pieniędzy trzeba teraz przenieść w obszar pomiędzy „elektrownią” a „kopalnią”.
5. Konieczna jest wymiana bloków energetycznych, które dochodzą do kresu technicznej przydatności. W dużej części będą wymieniane na nowoczesne wysokosprawne bloki węglowe. Do zbudowania jest nowa elektrownia w Ostrołęce, w tej części kraju w szczególności brakuje mocy. W sumie to 6-8 GW w ciągu 4-5 lat licząc razem z Opolem, Kozienicami oraz Jaworznem.
6. Musimy określić, ile będziemy potrzebowali węgla do roku 2040-2050 i wiedząc to, przystąpimy do restrukturyzacji górnictwa na Śląsku. Mówię „określić”, zdając sobie sprawę, że wszelkie szacunki zużycia energii w latach 2040-2050 są z natury obarczone znaczną niepewnością.
7. Potrzebny jest audyt geologiczny, techniczny i finansowy śląskich kopalń na poziomie każdego zakładu.
8. Naszym celem jest utrzymanie węgla kamiennego w polskim miksie energetycznym przez przynajmniej 40 lat. Budujemy bloki, których czas życia jest właśnie taki. Nie ma żadnego powodu, żebyśmy sprowadzali węgiel z zagranicy mając własne duże zasoby i możliwości jego wydobywania.
9. Plan naprawczy PO dla Kompanii Węglowej ma wiele wad, ale przede wszystkim opiera się na nieuzgodnionej z Komisją Europejską pomocy publicznej. Pomoc publiczna jest dopuszczona przez UE w celu zaprzestania wydobycia w danym złożu. Po drugie są limity tej pomocy, które są wielokrotnie niższe niż te 2,3 mld złotych z budżetu przewidziane ustawą wprowadzającą rządowy „plan naprawczy” dla Kompanii Węglowej. Jest wysoce prawdopodobne, że kopalnie przekazane do Spółki Restrukturyzacji Kopalń będą musiały tę pomoc zwrócić. Płacił będzie końcowy właściciel kopalni, która otrzymała nieuzgodnioną pomoc. Proponowanie planu naprawczego bez wzięcia pod uwagę konieczności negocjacji z KE jest po prostu próbą oszukania pracujących w tych kopalniach ludzi. Nikt z nas nie ma zamiaru łamać prawa unijnego, ale – powtarzam – wszystko jest negocjowalne, a w przypadkach szczególnych UE umie znajdować niekonwencjonalne rozwiązania. Rola węgla w polskiej gospodarce to przypadek w pełni zasługujący na szczególne potraktowanie.
11. Strategia, którą planujemy dla gospodarki, odrzuca dogmat dekarbonizacji. Z Unii Europejskiej idzie w warstwie politycznej, ideologicznej i konkretnych decyzji zupełnie odwrotny sygnał. Wchodzi w to pakiet klimatyczny, ograniczenia emisyjne, ETS, nowe BATs, standardy emisji tlenków siarki, azotu i pyłów. Będziemy starali się o to, by na poziomie UE wysłuchano nasze zdanie. Polska jest unikalnym krajem w Europie, jeśli chodzi o udział węgla w gospodarce. Chcemy to utrzymać. Jest to w interesie państwa polskiego, także w wymiarze bezpieczeństwa, i takie stanowisko musi być respektowane. Jestem przekonany, że znajdzie się rozwiązanie, które będzie dopuszczalne w ramach prawodawstwa UE. Duńczycy maja opt-out na politykę obronną, chociaż są w NATO. W różnych obszarach różne kraje mają warunki specjalne i nie ma powodu abyśmy w sprawie użycia własnego węgla w gospodarce nie mogli uzyskać warunków specjalnych. To wymaga spokoju z naszej strony. Nikt przecież nie chce iść na wojnę. Nie ma żadnych pomysłów żeby rezygnować z członkostwa z Unii Europejskiej, ale jest determinacja, by jeszcze raz spojrzeć na polską specyfikę.
12. Plany przewidują wybudowanie w Polsce docelowo elektrowni jądrowych o mocy 3000 MW. Po dodatkowych konsultacjach te zamiary powinny być zrealizowane. To jest przedsięwzięcie, które poza energią daje gospodarce możliwość wdrożenia nowych wysokich standardów wykonawstwa i organizacji i sprawdza stabilność państwa. Musi być kontynuowane przez kilka rządów i parlamentów. Udział energii nuklearnej w miksie energetycznym na poziomie kilkunastu procent to jest właściwa skala.
13. Są warunki ku temu, by w Polsce zorganizować „hub” gazowy. Budowa gazoportu w Świnoujściu musi być ukończona. Można próbować stworzyć „hub” w oparciu o terminal w Świnoujściu. Po wybudowaniu interkonektora Balic Pipe z Danią i porozumieniu z operatorami w Danii i w Niemczech będzie to możliwe. Warunkiem zgody na budowę gazociągu ze Szczecina do Bernau będzie uruchomienie gazoportu w Świnoujściu.
Można też myśleć, i są takie opracowania, żeby potraktować całą Polskę jako obszar „hubu” gazowego. Konieczna jest też rozbudowa magazynów gazu zarówna dla potrzeb „hubu” jak i ze względu na bezpieczeństwo dostaw.
14. Dopiero uruchomienie gazoportu w Świnoujściu da realną możliwość liberalizacji rynku gazu. Strategia przyjęta w latach 2006-2007, zakładająca najpierw konieczność dywersyfikacji źródeł i kierunków dostaw gazu, a potem rozpoczęcie procesu liberalizacji runku gazu zostanie zrealizowana.
15. O dalszych losach kontraktu „jamalskiego” z Gazpromem zdecydują rozmowy, które podejmiemy po rozbudowie gazoportu do przepustowości 7,5 mld rocznie i ukończeniu planu rozbudowy gazowej sieci przesyłowej i połączeń transgranicznych. Będziemy mogli swobodnie i spokojnie rozmawiać z Rosjanami. Jeśli zaproponują warunki takie, które nam odpowiadają, to kupimy od nich gaz. Oczywiście formuła take-or-pay nie będzie używana.
16. W Polsce są łupki i jest w nich gaz. Okazało się, że polskie łupki znajdują się 3 razy głębiej niż w USA i bardziej się „kleją”. Żeby się do nich dostać trzeba zainwestować więcej niż pierwotnie zakładano. Spadek cen ropy spowodował weryfikacje planów inwestycyjnych w dużych koncernach. Duże firmy przyszły do Polski, bo myślały, że warunki w Polsce są podobne do amerykańskich. Musimy pogodzić się z tym, że wydobycie wymaga prac wstępnych. Udział finansowy w tych pracach powinien mieć Skarb Państwa. To jest projekt wymagający wydania 2-3 mld złotych przez 3 lata. To duże obciążenie, ale nie niewyobrażalne i warte rozważenia. Inwestorzy jeszcze do Polski wrócą. Droga dla nich będzie otwarta. Będziemy chcieli przywrócić pomysł NOKE [Narodowy Operator Kopalin Energetycznych] jako tego miejsca, z którego tym wszystkim zawiadujemy.
17. Odnawialne Źródła Energii znajdą swoje miejsce w miksie energetycznym, ale będą rozwijały się w Polsce na warunkach rynkowych, a nie ideologicznych. Skala wsparcia tej energii z kieszeni odbiorców, jaka jest stosowana np. w Niemczech, nie jest w Polsce możliwa. Bezpieczeństwo energetyczne Polski w dającej się przewidzieć przyszłości oparte będzie na energetyce węglowej, a nie odnawialnej.
18. Stworzymy warunki dla wdrożenia na skalę przemysłową nowych technologii chemicznej przeróbki węgla.
19. Duże rezerwy widzimy w zwiększaniu efektywności energetycznej. Unia Europejska wspiera wysiłki na rzecz oszczędnego gospodarowania energią w Polsce.
20. Powstanie ministerstwo ds. energii, które będzie zarządzać całością projektów i koordynować dotychczas rozproszone w różnych resortach części administracji istotne dla sektora energetycznego i wydobycia surowców energetycznych. Ministerstwo Skarbu Państwa zostanie stopniowo zlikwidowane.
